Pozytywna dyscyplina
Pozytywna dyscyplina to metoda zyskująca coraz większą popularność. Jest to metoda opierająca się na przekonaniu, że wychowanie dziecka powinno odbywać się na zasadzie przyjaznej atmosfery, zrozumienia ale także stanowczości.
Istnieje 5 zasad Pozytywnej Dyscypliny:
1. Pomaga dzieciom poczuć łączność i przynależność, pomaga im poczuć, że są ważne w rodzinie i społeczności.
2. Jest jednocześnie pełna szacunku i wymagająca: miękka i zdecydowana w tym samym czasie, czyli twarda dla problemu, miękka dla osoby.
3. Jest skuteczna długofalowo: bierze pod uwagę to, co dziecko myśli i czuje, to, czego się uczy i jakie podejmuje decyzje o sobie samym i o swoim świecie i jak decyduje się postępować w przyszłości, aby przetrwać i odnosić sukcesy.
4. Uczy ważnych umiejętności społecznych i życiowych: szacunku, dbania o innych, rozwiązywania problemów, współpracy, oraz umiejętności wnoszenia wkładu i bycia pożytecznym w domu, przedszkolu, szkole i większej społeczności.
5. Zaprasza dzieci do odkrywania, jak bardzo są zdolne i kompetentne. Zachęca je do konstruktywnego używania swojej osobistej siły i autonomii.
Jedną z podstaw Pozytywnej Dyscypliny jest bycie uprzejmym i stanowczym jednocześnie. Niektórzy nauczyciele/rodzice są uprzejmi, ale nie stanowczy. Inni wręcz odwrotnie, są surowi, ale nieuprzejmi. Większość balansuje pomiędzy dwoma w zależności od nastroju, sytuacji i cierpliwości w danej sytuacji. Znalezienie równowagi między stanowczością a uprzejmością pozwala stworzyć więź z dziećmi, nauczyć je pożądanych umiejętności i cieszyć się czasem spędzanym razem.
By dojść do porozumienia z dzieckiem, ważne jest to, co do niego powiemy w trudnej sytuacji, oraz w jaki sposób zareagujemy. Od nas zależy, w jaki sposób potoczy się trudna sytuacja- czy pozwolimy emocjom przez nas przemawiać, a w efekcie sprawimy, że dziecko odmówi współpracy, czy też odpowiednimi zachowaniami przekonamy dziecko do współpracy. Ważne są poniższe 4 kroki do współpracy:
-wyraź zrozumienie dla uczuć dziecka: upewnij się, co faktycznie czuje;
-okaż empatię: empatia nie oznacza zgody na trudne zachowania dziecka, pokazuje, że rozumiesz jego perspektywę. Możesz podzielić się własnym doświadczeniem i opowiedzieć o sytuacji, gdy czułeś się podobnie;
-podziel się swoimi odczuciami i spojrzeniem na sytuację: jeśli będziemy szczerzy w dwóch pierwszych krokach, a nasze nastawienie było uprzejme i pełne szacunku, dziecko będzie gotowe, by nas wysłuchać;
-zachęć dziecko do szukania rozwiązania- spytaj, jaki ma pomysł na uniknięcie podobnej sytuacji w przyszłości? Jak chce ją rozwiązać dziś? Jeśli dziecko nie ma pomysłu, pomóż mu i pozwól wybrać rozwiązanie z twoich propozycji.
Należy pamiętać o tym, że wiele niewłaściwych zachowań dziecka, może być spowodowane wieloma czynnikami. Twierdzi się, że „dziecko zachowuje się lepiej, gdy czuje się lepiej”. Dziecko potrzebuje zaspokojenia podstawowych potrzeb. Każdy człowiek, kiedy jest senny, głodny czy coś go boli, ma gorszy humor, co sprawia że zachowanie może stawać się mniej przyjemne dla bliskich. Jednak oprócz tych podstawowych cech, należy pamiętać o innych potrzebach, które posiada dziecko. Od momentu narodzin twoje dziecko ma cztery podstawowe potrzeby:
1. Potrzeba poczucia przynależności i znaczenia
2. Potrzeba postrzegania siebie jako istoty zaradnej i zdolnej
3. Potrzeba niezależności i autonomii
4. Potrzeba umiejętności społecznych i życiowych
Jeśli będziesz mógł zaspokoić te potrzeby, sprawisz, że twoje dziecko wejdzie na ścieżkę stawania się kompetentnym, zaradnym i szczęśliwym człowiekiem. Nieodpowiednie zachowanie w przypadku większości małych dzieci jest de facto swego rodzaju „kodem”, którego używają, by poinformować cię, że nie czują przynależności, potrzebują uwagi, czasu, odbudowania więzi oraz przekazania wiedzy.
W Pozytywnej Dyscyplinie istotnym zagadnieniem jest także kara. Alternatywą dla kary, jest skupienie się na rozwiązaniu problemu. A dlaczego kara nie jest odpowiednia? Oto 4 „R” kary:
-ROZGORYCZENIE (poczucie niesprawiedliwości i rodzący się w związku z karą brak zaufania do dorosłych).
-REWANŻ, (zemsta )– przekonanie o tym, że w momencie kary wygrywa dorosły, ale JA (dziecko) jeszcze mu pokażę.
-REBELIA – tu konsekwencją kary jest robienie na złość dorosłemu po to, aby pokazać, że nie muszę robić tak jak mi każą.
-REJTERADA (wycofanie,) mająca najbardziej długofalowe skutki. Może przerodzić się w: przebiegłość – “Następnym razem nie dam się złapać." obniżone poczucie własnej wartości – “Jestem złą osobą” – i tak muszę się zachowywać lub jestem złą osobą, więc aby być lepszym muszę przypodobać się innym i robić to, co każą (wpływowość).
Najlepszym sposobem na radzenie sobie z trudną sytuacją jest skupienie się na rozwiązaniu. Należy jednak pamiętać, aby nie robić tego pod wpływem emocji, tylko w momencie kiedy one już opadną. Szukanie rozwiązania nie polega na skupianiu się na problemie i roztrząsaniu dlaczego dziecko zrobiło tak, a nie inaczej, gdyż w tym momencie dziecko czuje się oskarżane. Ważne jest znalezienie rozwiązania sytuacji, a nie dociekanie dlaczego dziecko tak się zachowało.
Istnieje także istotna różnica między karą a konsekwencją. Rodzaje konsekwencji jakie wyróżniamy to:
-konsekwencja naturalna: występuje automatycznie bez naszej interwencji (jeśli wyjdziesz na deszcz, zmokniesz) uczą dzieci odpowiedzialności i kompetencji ponosząc naturalne konsekwencje swoich działań;
-konsekwencja logiczna: autorka książki „Pozytywna Dyscyplina” Jane Nelsen, zwraca uwagę, że konsekwencji logicznych używa się w ostateczności. Wprowadzając je, trzeba mieć świadomość jej skutków i podstawowych zasad odróżniających ją od kar.
Jakie są zasady konsekwencji logicznej?
-musi istnieć bezpośredni związek między postępowaniem dziecka, a jego konsekwencjami;
-musi być pełna szacunku. Jeśli taka nie jest, może przysporzyć cierpienia i mieć znamiona kary;
-muszą być proporcjonalne, co oznacza wycofanie się z „szlaban na oglądanie TV przez miesiąc” itp.;
-przedstawione zawczasu- dziecko zawczasu musi dowiedzieć się co zrobisz lub co się zdarzy, jeśli zdecyduje się zachować w określony sposób.
Ważne jest to, że celem konsekwencji jest powstrzymanie niepożądanego zachowania a nie zemsta.
Podsumowując, Pozytywna Dyscyplina jest metodą, która pomogła już wielu rodzicom oraz nauczycielom nawiązać prawidłową relację z dzieckiem. Jest ona jednak wymagająca, gdyż często dorośli są zobowiązani zmienić swoje dotychczasowe postawy rodzicielskie, swoje wypracowane metody wychowawcze. Czasem potrzebne są wyrzeczenia, lub dłuższe przemyślenie swoich wypowiedzi, czy praca nad swoimi emocjami. Jednak badania nad tą metodą pokazują, że jest ona warta uwagi, jest metodą, która charakteryzuje się ogromnym szacunkiem zarówno do dziecka jak i do rodzica, a jednocześnie osiąga zamierzone cele.
Opracowała:
mgr Agata Szopa
Żródło:
„Pozytywna Dyscyplina” Jane Nelsen
Warsztaty „Pozytywnej Dyscypliny” StayPositive Manufaktura Pozytywnych Relacji Agnieszka Gołąbek